Informacja dla studentów z egzaminu przeprowadzonego 2 lutego 2024 r. (grupa 1)

Posted On 5 lutego 2024

Zaczynam sprawdzać grupę 1 i również podaję skrótowo oczekiwane odpowiedzi na pytania. Proszę sobie porównać z tymi udzielonymi. To nie będzie zaskoczenia na liście ocen.

Wymień teorie dotyczące terytorium państwa i omów jedną z nich. Odp.: teoria przedmiotowa, teoria przestrzenna, teoria podmiotowa, teoria kompetencji, teoria geopolityczna.
Omów zagadnienie ograniczenia immunitetu państwa w zakresie iure imperii. Odp.: Zasadniczo immunitet w tym zakresie ma charakter bezwzględny. Konwencja ONZ – nie zawiera tego aspektu. Od przełomu 1990/2000 pojawiają się oceny co do konieczności odrzucenia immunitetu państwa w zakresie iure imperii w przypadku naruszeń prawa międzynarodowego uzasadniane kilkoma grupami przesłanek tj.: rozwój prawa międzynarodowego; wprowadzenie odpowiedzialności jednostek za zbrodnie międzynarodowe; rozwój praw człowieka oraz zmiana pozycji jednostki w prawie międzynarodowym i stosowna praktyką państw.
Omów represalia i retorsje w aspekcie porównawczym (wymieć cechy podobne i cechy odmienne). Odp. represalia – nielegalność, konieczność, proporcjonalność, czasowość, możliwe do odwrócenia. O ile represalia polegają na działaniu środkami nielegalnymi, retorsje dopuszczają działania nieprzyjazne, ale prowadzone jedynie poprzez środki zgodne z prawem międzynarodowym. Bazują na zasadzie wzajemności oraz suwerennej równości państw.
Scharakteryzuj istotę (treść) zasady pierwszeństwa prawa międzynarodowego. Odp. Zasada pierwszeństwa prawa międzynarodowego (nie mylić z zasadą pierwszeństwa prawa UE) nie jest – wbrew nazwie – prostą regułą kolizyjną. Ona ma treść materialnoprawną. Jest powiązana z koncepcją dualistyczną relacji między pmp a prawem krajowym. Stanowi nakaz zapewnienia przez państwo skuteczności prawa międzynarodowego w krajowym porządku prawnym, czyli osiągnięcia celu jaki prawo międzynarodowe wskazuje. Niezależnie od kosztów działania. Nawet jeśli wymuszałoby to zmiany w prawie krajowym na najwyższym poziomie. Inaczej mówiąc, państwo nie może się zasłaniać normą krajową, nawet konstytucyjną, dla odmowy wykonania zobowiązania. Ale zasada ta nie działa automatycznie, co sugerowałaby nazwa (pierwszeństwo). Norma międzynarodowa nie zastępuje normy krajowej na poziomie stosowania. Pojawienie się jej nie powoduje automatycznego unieważnienia krajowego aktu prawnego, ani zniesienia jego skutków. Dla osiągnięcia skutku w krajowym porządku konieczne jest jeszcze stosowne działanie właściwych (kompetencje) organów państwa, podejmowane na podstawie i w procedurach prawa krajowego, czyli stworzenie pozytywnego przepisu lub podjęcie aktu (działania) realizującego cel określony normą międzynarodową. Do tego czasu – niezależnie od stanu prawnego w prawie międzynarodowym – co do zasady wszelkie akty prawa krajowego (normatywne i stosowania prawa) są ważne i mają atrybut krajowej legalności. Innymi słowy, do czasu przyjęcia stosownego przepisu lub aktu krajowego, między oboma systemami będzie istniała rozbieżność uregulowań – konflikt na poziomie obowiązywania. W prawie krajowym będą obowiązywać rozwiązania krajowe, którym sądy krajowe nie mogą odmawiać stosowania. Natomiast wtedy wykształci się stosunek prawny zwany odpowiedzialnością.
Omów kwestię dochodzenia przez inne państwo (inne, czyli nie przez państwo bezpośrednio poszkodowane) odpowiedzialności za naruszenie prawa międzynarodowego. Odp.: odpowiedzialności dochodzić może: bezpośrednio poszkodowane państwo lub inne państwo – pośrednio dotknięte czynem bezprawnym. W tym ostatnim przypadku dotyczy to sytuacji naruszenia interesu grupy państw, do której należy takie państwo lub interesu społeczności międzynarodowej. Grupa państw – tu chodzi o interesy chronione traktatami wielostronnymi. Są to tzw. zobowiązania erga omnes partes. Chodzi tu o traktaty rozbrojeniowe, traktaty ochrony środowiska, traktaty chroniące prawa człowieka (Irlandia v. UK 1978 skarga nr 5310/71). Czasem jest to wprost umocowane w traktacie, jak w przypadku EKPC. W przypadku interesu społeczności międzynarodowej chodzi o naruszenie zobowiązania erga omnes (tzw. actio popularis). Omówione w orzecznictwie MTS. Zob.: sprawa Afryki Południowo-Zachodniej, Preliminary Objections Sędziego Winiarskiego; sprawa Afryki Południowo-Zachodniej, zdanie sędziego Jessupa, sprawa Barcelona Traction, par. 91, sprawa Timoru Wschodniego, par. 29. Nie istnieje powszechnie forma actio popularis. Oznacza to, że jedynie w doktrynie istnieje poparcie dla actio popularis. MTS potwierdził istnienie norm erga omnes, ale nie ustanowił drogi do ich dochodzenia (lex imperfecta). Jak dotąd istnienie actio popularis potwierdza Konwencja o ochronie praw człowieka, choć nie w tej głównej formie. Uznaje się, że jedynym czego można żądać państwo nie dotknięte bezpośrednio jest żądanie zaprzestania działania.

Wszystko było omówione na wykładzie.